วิชาธรรมวิภาค (หมวด ๒)

ทุกกะ  คือ  หมวด  ๒

กัมมัฏฐาน

กัมมัฏฐาน    แปลว่าที่ตั้งการทำงานของจิต วิธีฝึกอบรมจิตเพื่อให้เกิดสมาธิและปัญญา

          ๑.สมถกัมมัฏฐาน    กัมมัฏฐานเป็นอุบายสงบใจ หมายถึงการฝึกสมาธิ เป็นการใช้จิตยึดเอาสิ่งสิ่งหนึ่งมาภาวนา เพื่อให้ใจสงบ ไม่คิดฟุ้งซ่าน

๒.วิปัสสนากัมมัฏฐาน     กัมมัฏฐานเป็นอุบายเรืองปัญญา  หมายถึงการเจริญปัญญา เป็นการใช้ปัญญาพิจารณาสิ่งๆที่เกิดขึ้นในใจ เพื่อให้รู้สภาพความเป็นจริงของธรรมชาติ   ภาวนา  ๒  ก็เรียก

 

กาม  ๒

 

           กาม แปลว่า  ความใคร่ ความอยาก  สิ่งที่น่าใคร่น่าปรารถนา

 ๑.กิเลสกาม  กิเลสเป็นเหตุใคร่ เช่น ราคะ  โลภะ  โทสะ  โมหะ  อิสสา

           ๒.วัตถุกาม  วัตถุอันน่าใคร่ ได้แก่ กามคุณ  ๕  คือ รูป เสียง  กลิ่น  รส  โผฏฐัพพะ 

บูชา  ๒

 

          บูชา  แปลว่า กิริยาอาการที่ทำด้วยความนับถือ เป็นการแสดงถึงความเคารพเทิดทูนต่อบุคคลที่ควรบูชา

          ๑.อามิสบูชา     บูชาด้วยอามิส  หมายถึงการแสดงความเคารพนับถือด้วยสิ่งของ

          ๒.ปฏิปัตติบูชา   บูชาด้วยปฏิบัติตาม  หมายถึงการแสดงความเคารพนับถือด้วยการปฏิบัติตามคำสั่งสอน พระพุทธเจ้าทรงสรรเสริญปฏิบัติบูชา เพราะเป็นการบูชาพระรัตนตรัย

ปฏิสันถาร  ๒

 

           ปฏิสันถาร  แปลว่า การต้อนรับ การทักท้ายปราศรัยแขกผู้มาเยือน ด้วยอัธยาศัยไมตรีที่ดีงามหน้าตายิ้มแย้ม 

๑.อามิสปฏิสันถาร  ต้อนรับด้วยสิ่งของ คือ การต้อนรับผู้มาเยี่ยมเยียนด้วยสิ่งของ

๒.ธัมมปฏิสันถาร   ต้อนรับด้วยธรรม คือ  การกล่าวทักทายด้วยน้ำเสียงที่ไพเราะ เสนาะหู แนะนำในเรื่องที่ดีมีประโยชน์

สุข  ๒

 

สุข  แปลว่า ความสบาย ความสำราญ

๑.กายิกสุข  สุขทางกาย  คือ การมีร่างกายแข็ง ไม่มีโรคภัยเบียดเบียน  สุขกายระดับสูง คือ การรักษากาย  วาจา  ใจให้เรียบร้อย งดเว้นการเบียดเบียนกัน

๒.เจตสิกสุข      สุขทางใจ ลักษณะของจิตใจที่แช่มชื่น เบิกบานไม่เศร้าหมอง สุขใจระดับสูง คือ ความสุขที่เกิดจากการปฏิบัติธรรม 

_____________________________